![]() |
|














Fransız müstəmləkəçiliyinin mirası:Tailand və Kamboca arasında münaqişə
Tarix 03.08.25, 19:30 |
|

Tailand və Kamboca arasında yüz ildən çox davam edən münaqişə fransız müstəmləkəçiliyinin mirasıdır. Vaxtilə fransız topoqrafların bilərəkdən buraxdığı səhv nəticəsində bu gün minlərlə insan silahlı toqquşmalardan əziyyət çəkir.
Tailand və Kamboca arasında hərbi qarşıdurma Cənub-Şərqi Asiyanın silahlı qeyri-sabitlik ocağına çevrilmə təhlükəsini artırır. İyulun 24-də tərəflər arasında sərhəd münaqişəsi yaşanıb, 300 minə yaxın insan ərazidən təxliyə edilib, ölən və yaralananlar olub.
AzFakt.com bununla bağlı "Kaspi" qəzetinin məqaləsini təqdim edir.
Tramp bu problemi də həll etdiyini deyir
İyulun 28-də Malayziyanın hökumət başçısı Ənvər İbrahim Kuala-Lumpurda Tailandın səlahiyyətli Baş naziri Pumtam Veçayaçay və Kamboca hökumətinin başçısı Hun Manetin danışıqlarının nəticəsinə əsasən ölkələr arasında atəşkəs elan edib. Ənvər İbrahim bildirib ki, tərəflər qeyd-şərtsiz atəşkəslə bağlı ümumi anlaşmaya nail olub.
Lakin anlaşmanın nə qədər sürəcəyi bəlli deyil. ABŞ Prezidenti Donald Tramp dərhal Tailand və Kamboca arasındakı sərhəd münaqişəsinin Vaşinqtonun vasitəçiliyi ilə həll olunduğunu iddia edib. Tramp daha əvvəl Kamboca Baş naziri Hun Manet və Tailandın səlahiyyətli Baş naziri Phumtham Vechayachai ilə telefon danışıqları aparıb. ABŞ lideri xəbərdarlıq edib ki, əgər döyüş əməliyyatları dayandırılmasa, ölkəsi Tailand və Kamboca ilə ticarət danışıqları aparmayacaq.
Qanlı münaqişə tarixə "məbəd müharibəsi" kimi düşəcək
Qeyd edək ki, bu, iki dövlət arasında ilk silahlı toqquşma deyil. Lakin bu dəfə döyüş əməliyyatları miqyasına görə əvvəlki bütün toqquşmaları üstələyib. Budəfəki qanlı münaqişə tarixə "məbəd müharibəsi" kimi də düşəcək. Banqkok və Pnompen məbəd komplekslərinin ərazilərinin mənsubiyyətini yüz ildən çoxdur ki, mübahisə edirlər. Tailandın səlahiyyətli baş naziri Phumtam Vechayachai deyib ki, Kamboca ilə münaqişə həssas məsələdir və ona ehtiyatla, beynəlxalq hüquq çərçivəsində yanaşmaq lazımdır. Kamboca Baş naziri Hun Manet də bildirib ki, Pnompen münaqişənin sülh yolu ilə həllini istəyir. "Kamboca həmişə problemlərin sülh yolu ilə həlli mövqeyini tutub, lakin bu halda silahlı təcavüzə cavab verməkdən başqa seçimimiz yoxdur", - o, "Facebook"da yazıb.
Tərəflər hərbi toqquşmada maraqlı idi?
Tailand və Kamboca arasındakı ərazi mübahisələrinin həlli üçün 2000-ci ildə yaradılmış Birgə Sərhəd Komissiyası indiyədək real nəticə əldə edə bilməyib. Bəzi ekspertlərin fikrincə, hazırkı vəziyyət Tailandın hakim elitasına bu qarşıdurma ilə daxili siyasi böhrandan diqqəti yayındırmağa imkan verir. Ölkədəki vəziyyət normallaşma istiqamətində getdikcə, gərginlik də səngiyəcək. Digər ekspertlər isə hesab edirlər ki, hər iki tərəf əvvəlcədən bu münaqişəyə rasional şəkildə gedib, onun genişmiqyaslı qarşıdurmaya çevrilməməli olduğunu anlayıblar. Gərginliyin davam etdirilməsində də heç kim maraqlı deyil. Belə bir fikir də var ki, hazırda hər iki ölkədə qarşıdurmadan qaçmaq üçün kifayət qədər nüfuza və əminliyə malik liderlərin çatışmazlığı var.
Analitik Aleksandr Korolyov da hesab edib ki, münaqişənin hazırkı gərginləşməsi əslində Tailanddakı daxili siyasi böhranla bağlıdır. Onun sözlərinə görə, Kamboca hakimiyyəti də belə bir eskalasiyada maraqlı idi.
Qarşıdurmanın tarixi XX əsrin əvvəllərinə gedib çıxır
Münaqişənin predmeti hindu məbədi və onun yerləşdiyi 4.6 kvadrat kilometrlik ərazidir. XI əsrdə inşa edilən bu məbəd Kamboca-Tailand sərhədinə yaxın yerdə yerləşir və hər iki ölkə bu əraziyə iddia edir. İki ölkə arasında qarşıdurmanın tarixi XX əsrin əvvəllərinə gedib çıxır. 1904-cü ildə Siam (Tailandın əvvəlki adı) Fransa nəzarəti altında olan Kamboca ilə aydın sərhəd çəkməli olan demarkasiya komissiyasının yaradılmasına razılıq verib. Tərəflər ilkin olaraq, Dangrek silsiləsi boyunca sərhəd xətti çəkməyi razılaşıblar. Bu isə Preahvihea məbədinin Siamın nəzarətinə keçməsi demək idi. Lakin 1907-ci ildə fransız coğrafiyaçıları məbədin Kamboca ərazisi kimi göstərildiyi xəritə dərc ediblər. Yalnız 1930-cu illərdə Tailandda xəritədəki uyğunsuzluğu fərq ediblər. Tailand coğrafiyaçıları öz topoqrafik ölçmələrini aparıblar və 1953-cü ildə fransız qoşunlarının Kambocadan çıxarılmasından sonra krallıq məbədin yerləşdiyi əraziyə öz hərbçilərini göndərib. 1959-cu ildə Kamboca Tailanda qarşı BMT-nin Beynəlxalq Məhkəməsinə müraciət edib. Məhkəmə 1962-ci ildə Tailanddan məbədi Kamboca tərəfinə güzəştə getməyi tələb edib. 2008-ci ildə Tailand hakimiyyəti Kambocanın məbəd kompleksini UNESCO-nun Dünya İrsi siyahısına daxil etmək üçün atdığı addımlara etiraz edib. Beləliklə, əminliklə deyə bilərik ki, iki ölkə arasında yüz ildən çox davam edən münaqişə fransız müstəmləkəçiliyinin mirasıdır.
Rusiya və ABŞ silahlarının mübarizəsi
Son illərdə hər iki ölkə gözlənilən təhlükəyə görə hərbi xərclərini artırmaq və sərhəd xəttini gücləndirmək siyasəti aparır. Tailand ordusu əsas etibarı ilə ABŞ silah və sursatı ilə təchiz edilib. Tailandın "Leopard" tankları, "F-16" təyyarələri mövcuddur. Arsenalında əsasən rus silahları olan Kambocanın hərbi büdcəsi isə Tailanddan 15 dəfə azdır. Əhali sayına görə də Tailand Kambocanı üstələyir. Belə ki, Kambocanın 17, Tailandın isə 71 milyon əhalisi var.
Bəs bu münaqişənin perspektivi necə olacaq və regional təsirləri nə ola bilər? Siyasi ekspertlər qarşıdurmanın yaxın zamanda yenidən başlaya biləcəyini düşünürlər.
Xəbərin oxunma sayı : 946
Analiz
Xəbərlər
-
Diana Əhədpurun başqa kişi ilə videosu yayıldı - VİDEO
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
Tələbə Fərid niyə qətl törətdi? - Atası cinayəti öz üzərinə götürmək istəyib
-
Bakının bu hissəsində tıxaca səbəb olan qazıntı işləri nə vaxt bitəcək? - VİDEO
-
“Hər şeyimizə həbs qoyublar“ - Şərurlu İsfəndiyar kimə minnət qoyur?
-
“Putin-Zelenski görüşünün nəticəsi olmaya bilər” - Tramp
-
İş masasına həbs qoyulan baş həkim vəzifəsindən gedib - Borc 200 mini ötüb
-
“Zəngəzur dəhlizi marşrutu üzrə dəmir yolu regional ticarəti artıracaq“ - Ərdoğan
-
“Düşmənin açdığı “Qrad” atəşi nəticəsində kəndimizdə bir ailə məhv oldu” - Fotolar
-
İçinə başqa zərərli maddələr qatılan narkotik satacaqdılar... - Həbs edildilər
-
SOCAR Özbəkistanda neft yatağının işlənilməsinə başlayıb - Kontrakt imzalanıb
-
Ayxan erməni rəqibinə qalib gəlib - Çempion oldu
-
“Ukraynada sülh həmişəkindən daha yaxındır“ - Lukaşenko
-
Sosial şəbəkələrdə “Temu” adı ilə saxtakarlıq edilir - Rəsmi xəbərdarlıq
-
PA-nın vəzifəli şəxslərinin qəbul günləri açıqlandı - CƏDVƏL
-
Yeni əməkdaşlıq formatı ilə bağlı - Liderlər göstəriş verdi
-
Bir ayda icra hakimiyyətindən 2,5 milyonluq sifariş aldı - “Ana-Yol” MMC kimindir?
-
“Moskva və Bakı birgə fəaliyyət üçün istiqamətləri müəyyən edib“ - Overçuk
-
Lənkəranda qadının üstünə beton plitə düşüb - Video
-
“Möcüzə” market səkiləri zəbt edə-edə böyüyür - VİDEO
-
“Biz birbaşa üçtərəfli formatda görüşə hazırıq“ - Zelenski
-
Kərbəlaya gedənləri aldadıb yarıyolda qoyan şəxs tutuldu - 3 ay həbs
-
İlham Əliyevə “Axaltəkə” atı hədiyyə edildi - FOTOLAR
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük məzənnəni açıqladı
-
Astarada 47 yaşlı qadın öldürüldü - Oğlu axtarılır
-
Vüqar Qurbanov Vətən müharibəsi iştirakçısına vəzifə verdi - FOTO
-
Füzulidə məscid tikiləcək - Türkmənistanın hədiyyəsidir
-
Putin Avropa ölkələrini tələyə salmaq istəyir – Kallas
-
“Ayna Su” MMC suyu bu şəraitdə istehsal edirmiş - Fotolar
-
Şərqi Zəngəzura MDB-nin ən böyük tuneliylə gedəcəyik - VİDEO
-
Qəzzada kütləvi aclıq hökm sürür - BMT həyəcan təbili çalır
-
Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan liderlərinin iştirakı ilə sənədlər imzalandı - FOTO
-
Boya zavodundakı yanğın söndürüldü - FOTO/VİDEO
-
Dövlət Mühafizə Xidmətinin hərbçiləri təltif edilib - SİYAHI
-
Azərbaycanlılar daha az ət yeməyə başlayıblar - İqtisadçı səbəbi açıqladı
-
İcra Hakimiyyətinin vəzifəli şəxsi 8 sutka həbs olundu - SƏBƏB
-
Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı önəmli addım - FOTO
-
Türkmənbaşıda yüksəksəviyyəli görüş keçirilir - Fotolar
-
Bu küçədə maşınların hərəkəti qadağan olunur - Fotolar
-
Yeni rəis gəldi, xidmət rəisinin müavini yola salındı - Dəyişiklik
-
ADY-nin Müşahidə Şurasının tərkibi dəyişdi - Yeni təyinatlar
-
Kim Çen In Rusiyada döyüşənləri təltif etdi - Fotolar
-
Boya istehsalı zavodunda yanğın davam edir - VİDEO
-
Xəstənin lüt görüntülərini yayan “cərrah“ danışdı - VİDEO
-
Federasiya rəhbərinin idmançı oğlu faciəvi şəkildə öldü - Foto
-
Nazirdən yeni tədris ili ilə bağlı - Əmr
-
“Bu pulu vermək bizi yandırır” - Şərurlu İsfəndiyar
-
Kəlbəcərdə də kanat yolu olacaq - VİDEO
-
Putin Mehriban Əliyevaya təbrik məktubu göndərib - MƏTN
-
Buzovnada əqli qüsurlu uşağın ələ salınması faciəyə səbəb oldu - TƏFƏRRÜAT
-
Kirayə mənzillər ən çox hansı ərazilərdə bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
ABŞ-nin “ExxonMobil” şirkəti Rusiya bazarına qayıdır? - Putin fərman imzaladı
-
İlk altı ayda professor adı alan şəxslərin sayı açıqlandı - FOTO
-
Tovuzda yanacaqdoldurma məntəqəsi bağlandı - Video
-
Polis meşədə əməliyyat keçirdi - Həbs olunan var
-
Əliyev və Berdiməhəmmədov təkbətək görüşdü - FOTO
-
“Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı işlər 4-5 ilə tam başa çatacaq“ - Türkiyəli nazir
-
Prezident İlham Əliyev Türkmənistana getdi - Fotolar
-
Ağdamın Xıdırlı kəndinə növbəti köç karvanı yola salındı - FOTOLAR
-
Model Nəsrin Cavadzadədən bikinili paylaşım - FOTOLAR
-
Ağcabədidə maye qazdoldurma məntəqəsində yanğın oldu, xəsarət alanlar var - Video
-
Prezident və xanımı onların qonağı oldu - FOTOLAR
-
4 ilə 9 stansiya necə tikiləcək? - Bakı metrosunun iddialı genişlənmə planları
-
“Görüntülərdə atamın başının dərisinin soyulduğu görünür” - Fotolar
-
Prezident xüsusi təyinatlı texnikanı idarə etdi, xanımı çəkdi - VİDEO
-
Sabah üç rayonun bəzi ərazilərində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Atası Hökumənin o cümləsini xatırlatdı - “Hər şey yaxşı olacaq”+Video
-
Pakistanın baş naziri ölkədəki daşqınlar barədə: “Bu, bir növ qiyamət günüdür“
-
Kəlbəcərdə 3 yeni Su Elektrik Stansiyasının açılışı olub - Fotolar
-
Sürət həddi endirildi - Sürücülərin nəzərinə
-
Azərbaycanın hansı rayonunda nə qədər kartof yığılıb? - Tam siyahı
-
Prezidentlə xanımı Murovdağ tunelində - FOTOLAR
-
Bu rayonun yolları yenə təmir olunacaq: Bu dəfə 585 min ayrıldı
-
Sabiq xidmət rəisi 6 milyon manatdan çox mənimsəmədə ittiham olunur - Məhkəmə
-
“Hər gün bal yeyirəm, qonaqlara göndərirəm” - İlham Əliyev
-
25 il yaşadığı qadının başına pult çırpıb Türkiyəyə getdi - Qayıdanda həbs edildi
-
Nazirlik EXPO Mərkəzin 1 zalını 7 günlük icarəyə götürür - 314 min manata
-
Ağdərədəki yanğın zamanı mina partladı - Xəsarət alan var
-
Qadın QHT sədri məsuliyyətə cəlb edildi - Nədə ittiham olunur? + FOTO
-
İnternetlə bağlı problemin səbəbi kiberhücum olub - Rəsmi
-
Podolyakdan sensasion etiraf: “Ukrayna müharibəni dondura bilər”
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Nazir ETX-nin rəisini işdən çıxardı - Yerinə Zeynalovu təyin etdi + FOTOLAR
-
“Həyat yoldaşımın başını kəsdilər“ - Ermənilərin girov götürdüyü azərbaycanlı
-
Rəqsanə İsmayılovanın şikayəti təmin olunmadı - Azı 4 ay həbsdəq alacaq
-
29 min nəfər ali məktəbdən kənarda qalacaq - Ən dramatik qrup açıqlandı
-
Ərdoğan və Makron arasında telefon danışığı olub - Nə müzakirə edilib?
-
Azərbaycanda internet problemi: Nə baş verir?
-
Universitetlərə yerləşdirmənin nəticələri nə vaxt elan olunacaq? - DİM
-
Bu yolda 6 aydır təmir gedir: “Keçilməz sədd“ə çevirilib (VİDEO)
-
Türkiyədən İsrailə qadağa - Gəmilərin giriş-çıxışına icazə verilməyəcək
-
Hökməli qəsəbəsində sənədsiz evləri tikən Xamis adlı şəxs kimdir? - FOTO/VİDEO
-
“Mənfur Minsk qrupu artıq son günlərini yaşayır“ - Prezident
-
Beyləqanda əmək yarmarkası keçirildi - FOTOLAR
-
“Ermənistan-ABŞ birgə şirkəti yola nəzarət etməyəcək, onu idarə edəcək“ - Paşinyan
-
“Azərsun Holdinq“in mağazalar şəbəkəsində yoxlama və... - Nə qədər borc var?
-
“Ulduz”u sönən məşhurlar - Qətl, şantaj, dələduzluq...
-
Ermənistana niyə pulsuz silah verilirdi? - Prezident səbəbini açıqladı
-
Sumqayıt Kimya Sənaye Parkının ərazisi genişləndirilir - Sərəncam
-
“Gələn il Kəlbəcər şəhərində gözəl məktəb istifadəyə veriləcək“ - Prezident
-
Avropa Ukraynanın təhlükəsizliyində aparıcı rol oynamalıdır - Vens
-
Nazirlik cimərliyə gedənlərə xəbərdarlıq etdi - TƏHLÜKƏLİDİR
-
Vüqar Qurbanov direktoru işdən çıxardı - Yeni təyinat (FOTO)
-
Tikinti materiallarının ölçüsündə vətəndaşları aldadanları nə gözləyir? - Açıqlama
-
Narkotik qəbul edib qəza törətdi - Həbs olundu
-
Güclü külək, leysan yağış olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Satdığı dönərdən 20 nəfər zəhərləndi - Həmin kafe bağlandı
-
Prezident Kəlbəcər şəhərində - Yaşayış komplekslərinin təməlləri qoyuldu
-
Azərbaycanda hansı sahələrdə nə qədər maaş verilir? - Tam siyahı
-
Sumqayıtda silahlı insident: Saxlanılan var
-
Viləşçay su anbarında batan var - Axtarışlar gedir
-
Azərbaycanın ət idxalını azaltması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Müğənni Aygün Bayramova Kənan Mahmudovdan ayrılıb? - İDDİA
-
Paytaxtın bu ərazilərində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Novxanıda dənizin satılması ilə bağlı elan paylaşıldı - Rəsmi açıqlama
-
“NATO Ukrayna üçün təhlükəsizlik planlarının hazırlanmasında iştirak etməyəcək“ - KİV
-
Azərbaycana iki milyondan çox Rusiya vətəndaşı gəlib - Dövlət Komitəsi
-
Hövsanda 31 yaşlı kişi qətlə yetirildi - Saxlanılan var
-
“İsrailin Qəzzadakı əməliyyatı fəlakətlə nəticələnəcək“ - Makron
-
Növbəti iki gündə külək güclənəcək - XƏBƏRDARLIQ
TOP 10
ARXİV